Rozmiar: 15909 bajtów

- 290 -

1228, am Tage der Weihe zweier Altäre der Klosterkirche
(Juni 6), Heinrichau.


Herzog Heinrich I. bestätigt dem Zisterzienserkloster Heinrichau den abgabenfreien Besitz der von dem verstorbenen Stifter, seinem Notar Nikolaus, übereigneten Güter und fügt seinerseits weitere hundert große Hufen hinzu.


Kop. in der Originalbeglaubigung der Rechtstitel des Klosters Heinrichau durch die Bischöfe Johann III. von Breslau und Konrad von Lebus von 1296 April 2, Breslau DA Heinrichau Nr. 40 (B); Kop. Breslau St.A. Rep. 135 D 184a (ältestes Heinrichauer Kopialbuch, erste Hälfte des 14. Jahrhunderts), fol. 29 (C); Kop. Breslau DA Hs. V, 10 (Heinrichauer Privilegienbuch von 1660, wohl aus einem der beiden verlorenen Originale) (D). Stenzel, Liber fundationis claustri sanctae Mariae Virginia in Heinrichow S. 148 Nr. 2; Schulte, Kleine Schriften l (DQ 23), S. 129. - SR 336; Schilling S. 116, Nr. 3 (alle aus B). Hier nach Lichtbild von B. In dem Archivverzeichnis des Klosters Heinrichau aus dem ersten Drittel des 14. Jahrhunderts, das auf fol. 76-78 des wiederentdeckten ältesten Heinrichauer Kopialbuches überliefert ist, heißt es: de fundacione domus privilegium duplicatum (H. Goetting, Urkundenstudien zur Frühgeschichte des Klosters Heinrichau, Z. 73, S. 76; vgl. ebenda S. 70 f.). Das Original existierte also ebenso wie die Fassung der Trebnitzer Gründungsurkunde von 1208 (oben Nr. 115) in doppelter Ausfertigung. Die Existenz der Gründungsurkunde ist nicht nur im Heinrichauer Gründungsbuch ed. Stenzel S. 47 bezeugt (Huius donationis ratio est in privilegio fundationis claustri plenarie conscripta), sondern auch in der Littera Papst Clemens' IV. von 1268 Oktober 27 (Breslau DA Heinrichau Nr. 25, weder in SR noch bei Potthast, Lichtbild der Historischen Kommission für Schlesien), in der es heißt: Exhibita siquidem nobis vestra petitio continebat, quod quondam Nicolaus notarius clare memorie Henrici ducis Zlesie, dum viveret, quasdam possessiones ad eum spectantes quasque ab eodem duce tenebat in feudum, in manibus ipsius ducis sub ea conditione dimisit, ut de parte possessionum huiusmodi monasterium vestri ordinis in loco de Henricho(n) ... de novo fundare faceret et de reliqua possessionum ipsarum parte dotari. Sane predictus dux de consensu bone memorie Wratislauiensis et venerabilis fratris nostri . . Poznaniensis episcoporum, in quorum diocesibus possessiones ipse consistunt, nec non de assensu nobilis viri Henrici filii dicti ducis iuxta huiusmodi piam dispositionem predicti Nicolay de possessionibus eisdem monasterium ipsuni fundavit pariter et dotavit, prout in litteris inde confectis sigillatis sigillo eiusdem ducis plenius dicitur contineri; vgl. Goetting S. 64 und 71. Dem Papst wurde allerdings nicht der Wortlaut der Gründungsurkunde vorgelegt, sondern eine petitio, die dem Rechtsstandpunkt des Klosters entsprach und bezeichnenderweise den Herzog als den eigentlichen Gründer im juristischen Sinne herausstellte; vgl. dazu H. Appelt, Klosterpatronat und landesherrliche Kirchenhoheit der schlesischen Herzoge im 13. Jahrhundert, MÖIG 14. Erg. Bd., S. 308 ff. - Das Tagesdatum ergibt sich aus dem Bericht des Heinrichauer Gründungsbuches über die abschließenden Gründungsfeierlichkeiten (Facta est autem hec fundatio huius monasterii anno domini MCCXXVIII, VIII idus iunii, id est in die sancti Vincentü; Stenzel S. 12). Zu unrecht als Fälschung angesehen wurde die Urkunde von Schulte, Die Unechtheit der Stiftungsurkunde für Heinrichau von 1228 o. T., in: Kleine Schriften (DQ 23, 1918) S. 127 ff. Gegen seine Argumentation wandte sich Schilling S. 113 ff., 297 ff. und besonders 357 ff. Schillings ausführliche Darlegungen treffen weitgehend das Richtige, nur läßt sich seine These von einer Interpolation der Worte "centum mansos magnos in silva iuxta indaynem, que Richenow dicitur" ebenfalls nicht aufrechterhalten, wie Goetting a. a. O. S. 65 ff. in völlig überzeugender Beweisführung gezeigt hat. Denn wenn es in einer Urkunde Herzog Boleslaus' II. von 1263 April 14 (SR 1159; Stenzel, Liber fundationis S. 164 Nr. 17) heißt, die Heinrichauer Mönche hätten über diese 100 Hufen keine Urkunde besessen (quia privilegio nostrorum progenitorum super istis centum mansis caruerunt), so besagt das nur, daß keine besondere Beurkundung über Reichenau und Quolsdorf erfolgt war, wie schon Stenzel a. a. O. S. 165 Anm. 2 erkannt hat. Goetting konnte den Nachweis erbringen, daß die Heinrichauer Gründungsurkunde, in atten ihren Teilen als echt zu betrachten ist.
Mit methodisch unzureichenden Mitteln hat Schilling S. 389 f. den Versuch unternommen, den herzoglichen Notar Konrad von Röchlitz als Diktator der Urkunde zu erweisen. Es handelt sich vielmehr aüer Wahrscheinlichkeit nach um Empfängerdiktat. Übrigens kehrt die einleitende Wendung exaltacionem venerande matris ecclesie nostris zelantes temporibus fast wörtlich in einer Urkunde des Herzogs Premislaus von Polen für Heinrichau vom Jahre 1253 (SR 813; Stenzel, Liber fundationis S. 158 Nr. 11) wieder; letztere ist also ebenfalls als Heinrichauer Empfängerdiktat zu betrachten.


In nomine domini amen. Nos Henricus dei gracia dux Slesie exaltacionem venerande matris ecclesie nostris zelantes temporibus et ut salus animarum fidelium, prout dominus donaverit, ad profectum meriti nostri augmentetur, providentes notum esse volumus presentibus et futuris, quod dominus Nycolaus beate memorie quondam notarius noster possessiones suas, quas in terra nostra habuit, in manus nostras et filii nostri Henrici olim resignavit ea videlicet racione, ut ad honorem dei et beate virginis sanctique Iohannis Baptiste flos ordinis Cysterciensis nostra et filii nostri auctoritate in Henrichow insereretur et ibidem famulis Christi sub eiusdem ordinis rigore deo servientibus claustrum construeretur. Nos ergo tante pietatis operibus non contradicentes, set leto animo eiusdem Nycolai peticiones admittentes ad instanciam episcoporum domini Laurencii Wratislaviensis et domini Pauü Poznaniensis omnes hereditates, quas in ducatu nostro sive racione empcionis sive donacionis quocumque modo nostra gracia vivens possedit, iamdicto ordini Cysterciensi pro nostra filiique nostri. salute in perpetuam possessionem confirmamus dantes eidem claustro et hereditatibus subscriptis libertatem perpetuam ab omnibus nostris et castellanorum nostrorum exactionibus. Ut autem huius donacionis confirmacio plenius sciatur, possessiones, quas dominus Nycolaus vivens habuit et nostra auctoritate griseorum monachorum ordini contulit, sunt iste: Henrichow cum suo ambitu, in quo claustrum est fundatum, süvam iuxta Morinam, Nycolaiowiz iuxta Ranchoam, Ozzec iuxta Smigrod, centum mansos magnos in silva iuxta indaynem, que Richenow dicitur. Has prenominatas hereditates profitemur claustrum de Henrichow et fratres ibidem deo servientes dicti Nycolai donacione et nostra filiique nostri Henrici confirmacione et auctoritate legittime possidere. Ut autem fratres de Henrichow pro anima nostra in futurum tanto devocius exorent, contulimus eodem die prefato claustro de silva centum mansos magnos, de quibus sunt quinquaginta in Budsin iuxta Ternav villam nostram siti inter prezecam et semitam Bohemie, quinquaginta in Qualzchowiz inter Richenow eiusdem claustri silvam et Bogumilum Mencam, pro nostris peccatis ab eodem claustro perpetuo possidendos. Huius donacionis confirmacio facta est anno dominice incarnacionis M°CC°XXVIII°, post mortem domini Nycolai anno secundo, in ipso Henrichow, quando monasterium a venerandis patribus domino Laurencio Wratislaviensi episcopo et domino Paulo Poznaniensi episcopo nostra auctoritate ibidem est fundatum et duo altaria in eodem loco ab isdem patribus sunt officiosissime consecrata. Fuerunt eciam ibidem multi barones nostri nobiles et mediocres, qui omnes testes huius confirmacionis existunt. Inter quos erant principales domini episcopi Laurencius et Paulus patres prenominati, dominus Naziaus notarius noster, comites nostri Ymmramus de Stregun, Stephanus de Wirbno, Predzlaus, Iarozlaus, Boguzlaus, Conradus de Crozcen, Moyco, Iascotel, Iavor, Radzlaus nostri barones et omnes milites et servientes curie nostre et multi alii. Ut ergo hec tam sollempnis nostra donacio et confirmacio prefato ordini et domui de Henrichow firma et rata in futurum semper consistat, hanc kartam sigilli nostri appensione sub testimonio prenominatorum virorum plurimorumque fidelium fecimus confirmari.

Schlesisches Urkundenbuch, Herausgegeben von der Historischen Kommission für Schlesien, Zweiter Band: 1. Lieferung 971 - 1216, 1963; 2. Lieferung 1217 - 1230, 1968; 3. Lieferung Fälschungen und Register, 1971; Bearbeitet von Heinrich Appelt, Verlag Hermann Böhlaus Nachf., Wien-Köln-Graz


Zamknij okno - Schließe das Fenster


Rozmiar: 16572 bajtów